میلادنگاری در سه قرن نخست با تکیه بر نقش اصحاب امامان(ع)

«مولدنگاری» شاخه‌ای از تاریخ‌نگاری اسلامی است که اصحاب امامان(ع) آن را در قرن دوم و به‌دنبال تحولات سیاسی ـ فکری بنیان نهادند. اصحاب امامان(ع) در سیره نبوی و سیره اهل‌بیت(ع) کتب متعددی با ریزموضوعاتی متنوع نگاشته‌اند؛ اما به‌رغم تجربه‌ای که در نگارش سیره نبوی وجود داشت، سیره جامعی از همه امامان(ع) در عصر خود ایشان تدوین نکردند. در این میان برخی مولدنگاری‌ها ـ بدون آنکه شرح حال کاملی از زندگانی آنان به‌دست دهد ‌ـ به لحاظ زمانی جامع و شامل همه امامان(ع) می‌شود. در این شاخه بررسی ولادت افراد مورد توجه قرار گرفت، اما به‌تدریج سامان و ارتقا یافت، رویکردها و کارکردهای متنوعی پیدا کرد و در عرض خود شاخه مستقلی به‌نام «وفات‌نگاری» را تولید نمود. این دو شاخه در ابتدا دوشادوش هم حرکت کردند، اما وفات‌نگاری شتاب گرفت، سیر تکاملی خود را پیمود تا آنکه ابن‌خلکان با نگارش کتاب وفیات الاعیان نقطه عطفی در آن ایجاد کرد. این نوشتار درصدد بررسی پیدایی، گسترش و سیر تاریخی مولدنگاری اصحاب امامان(ع) و تحلیل علل رویکرد و تحولات درونی آن است.